Software in de bibliotheek: terug naar de basis

Over al het aanbod in de bibliotheek wordt goed nagedacht. Aanschaf van boeken, cd's, dvd's etc. gebeurt op basis van allerlei criteria, uiteenlopend van populariteit van een titel tot de demografische samenstelling van het klantenpotentieel. Dit bezit verandert voortdurend en dat is logisch want zowel aanbod als klanten zijn aan verandering onderhevig. In dat opzicht vind ik het opmerkelijk dat het aanbod van persoonsgerichte computerdiensten niet of nauwelijks vernieuwd wordt. Hiermee bedoel ik toepassingen die klanten voor zichzelf kunnen gebruiken, zoals een webbrowser, officediensten, software voor beeld en geluid etc.

De reden waarom ik me hierover verbaas is dat vrije toegang tot het internet van oudsher een belangrijke rol in het bibliotheekwezen vervult. Op de één of andere manier schijnt ons echter toch ontgaan te zijn dat ook de wereld van de desktop verandert. Naar mijn weten gebruikt een zeer ruime meerderheid van de Nederlandse bibliotheken voor voornoemde persoonsgerichte diensten gesloten software. Ik kan me nauwelijks voorstellen dat hieraan, behalve leveranciersafhankelijkheid, een beleidsmatige keuze aan ten grondslag ligt. Gesloten software is namelijk leveranciersafhankelijk en daarmee relatief duur (commerciële licenties). Daarnaast is het aan de producent ervan te bepalen wanneer er een update nodig is. Vaak moet hiervoor betaald worden. En omdat de broncode van de software niet toegankelijk is kunnen er geen individuele aanpassingen aangebracht worden.

Het is vandaag de dag uitstekend mogelijk deze gesloten diensten te vervangen voor open software, uiteenlopend van enkele programma's tot volledige besturingssystemen. Ikzelf vond het persbericht dat de openbare bibliotheek van Boom (België) liet uitgaan erg aardig. Daarnaast opent het mogelijkheden voor het zelf (verder) ontwikkelen van specifieke software. Tijdens de studiemiddag Open Source in de Informatievoorziening werd bijvoorbeeld de open source bibliotheekcatalogus Koha en het CRM systeem Sugar gepresenteerd. Illustratief vond ik dat enkele vertegenwoordigers van aanbieders van gesloten software publiekelijk toegaven onder de indruk van de systemen te zijn. Dat zal mede ingegeven zijn door het feit dat ook professionele ondersteuning voor open source software geleverd kan worden.

Ikzelf zie daarom geen enkele reden het huidige aanbod eens kritisch onder de loep te nemen en terug te gaan naar de basis: waarom bieden we individuele digitale diensten aan, hoe richten we deze in en welke passen het best bij de doelstellingen van de bibliotheek:

The Public Library is the local centre of information, making all kinds of knowledge and information readily available to its users.
The services of the public library are provided on the basis of equality of access for all, regardless of age, race, sex, religion, nationality, language or social status. Specific sevices and materials must be provided for those who cannot, for whatever reason, use the regular sevices and materials, for example linguistic minorities, people with disabilities or people in hospital or prison.

All age groups must find material relevant to their needs. Collections and sevices have to include all types of appropriate media and modern technologies as well as traditional materials. High quality and relevance to local needs and conditions are fundamental. Material must reflect current trends and the evolution of society, as well as the memory of human endeavour and imagination.

Collections and services should not be subject to any form of ideological, political or religious censorship, nor commercial pressure.

(Unesco Public Library Manifesto)

Ach, en geheel in de open source gedachte: waarom dan niet een presentatie van iemand anders aanhalen om het nog eens de revue te laten passeren?

Open Source Software in Libraries

View more presentations from Sukhdev Singh.