zondag 7 maart 2010

Alice In Public Domain Land


Walt Disney was zich er deksels goed van bewust dat met werken uit het publieke domein prima geld verdiend kon worden. Succesvolle Disneyfilms als Sneeuwwitje en de Zeven Dwergen, Assepoester, Pinokkio, Alice in Wonderland en Jungle Book zijn allen gebaseerd op 19e eeuwse werken die binnen het publieke domein vielen. De verhalen hadden hun waarde al bewezen en het scheelde vanzelfsprekend heel wat advocaten om auteursrechten zeker te stellen.

De Disney Corporation deed vervolgens echter iets wat regelrecht indruiste tegen datzelfde publieke domein wat haar zoveel voordelen bracht. In 1998 werd namelijk de Copyright Term Extension Act (CTEA) aangenomen. Dit betekende dat het auteursrecht van een maker verlengd werd van 50 naar 75 jaar vanaf het moment van overlijden van die maker. Voor zogenaamd corporate authorship (een auteur schrijft iets in dienst van een bedrijf) verschoof de termijn van 75 naar 120 jaar na het maken van het werk. Omdat Disney de drijvende kracht achter deze verlenging was, werd de CTEA beter bekend als de Mickey Mouse Protection Act. In het kort kwam het erop neer dat Disney haar werken, ook degene die gebaseerd zijn op werken uit het publieke domein, vakkundig en op juridisch correcte wijze achter slot en grendel zette.

Van Lewis Carrol's Alice In Wonderland is onlangs weer een nieuwe film uitgekomen. Ditmaal geregiseerd door Tim Burton en geproduceerd door Disney Corp. Het oorspronkelijke boek bevindt zich al vele jaren in het publieke domein en is door veel filmmakers, waaronder Walt Disney in 1951, als inspiratie voor een nieuwe film gebruikt.

Techdirt stelt in het artikel Alice In Public Domainland; Just Because Something Is Free And Open Doesn't Mean You Can't Make Money Off Of It dat een minder stringent auteursrechtbeleid de creativiteit van makers bevordert. Daarnaast spreekt het voor zichzelf dat ook de toegankelijkheid tot het werk eenvoudiger is. Het artikel is grotendeels gebaseerd op het uitstekende How Balanced  Copyright Gives Us As Many Freaky Alice in Wonderlands as We Can Handle waarin auteur Michael Weinberg stelt welk voordeel het publieke domein in dit specifieke geval heeft:
"Even though they are strikingly different in almost every imaginable way, we can understand them to be related through that original story. Beyond that, they are stronger works because we understand them in the context of a shared cultural touchstone. They aren’t all just freaky movies about some girl and a rabbit. They are Alice in Wonderland stories. That changes how we watch them, think about them, and talk about them."
Met grote zekerheid kan echter gesteld worden dat de nieuwe Disney-versie pas in 2130 in het publieke domein opgenomen wordt. In het huis van Mickey Mouse wordt gratis leentjebuur spelen namelijk niet getolereerd, zelfs niet als keihard kan worden vastgesteld dat van originaliteit weinig sprake is.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten